Merhaba arkadaşlar bu yazıda elektronikte en çok kullanılan elemana; dirence göz atacağız.
Direnç isminden anlaşıldığı gibi devrede akımın geçmesine direnç gösteren bir devre elemanıdır. Birimi ohm’dur (Ω).
Direnç devrede;
- akım sınırlama ve yüksek akımı engelleme,
- akım bölme ve dağıtma,
- yük çekme (örneğin motorların çektiği akımı ölçme),
- ağırlık ölçme (örneğin loadcell),
- ısı üretme (örneğin resistans) gibi görevlerde kullanılır.
Devremizde direnç kullanırken ohm kanunu kullanarak basit bir çarpma bölme işlemi ile direncimizin değerini hesaplarız. Resimde görüldüğü gibi devreden geçen akım voltajla doğru, dirençle ters orantılıdır. Yani direnç, üstünden geçmeye çalışan akımı sınırlar ve bu akımın bir kısmını ısıya dönüştürür.
Kullanım amacına göre çok fazla direnç çeşidi vardır; ama hobi elektroniğinde en fazla kullanılan dirençler şunlardır:
- Karbon Direnç
- Smd (Yüzey Montaj) Direnç
- Potansiyometre (Ayarlı Direnç)
- Ortam Koşullarına Göre Değişen Dirençler
Hobi elektroniğinde yüksek akım ve voltajlarla karşılaşılmadığından, kullanılan dirençler düşük wattlıdır. Yüksek watt’ta kullanılan farklı direnç çeşitleri de vardır. (Taş direnç, alüminyum direnç).
Karbon Dirençler
Karbon karışımı veya karbon direnç, toz halindeki karbon ve reçinenin ısıtılarak eritilmesi yolu ile elde edilir. Karışımdaki karbon oranı direncin değerini belirler. Büyüklüklerine göre ¼, ½, 1, 2, 3 watt / 1Ω dan 22 MΩ’a kadar değerlerde üretilirler.Üzerindeki çizgilerden değerleri öğrenilir. Hobi elektroniğinde en yaygın kullanılan direnç çeşididir.
Karbon dirençlerin renk kodu okuması şekildeki gibidir. Örneğin üstteki resimdeki kırmızı kırmızı kırmızı => 2200 ohm demektir. Son renk kodu hata töleransını gösterir mesela değer olarak 100 ohmluk bir direcin son kodu altınsa gerçek değerinde +-5 ohm hata olabilir. Bu renk kodlarını tabii ki ezberleyemeyiz. Bu yüzden tek tek bakmaktansa, renk kodu girildiğinde direnç değeri hesaplayan çeşitli telefon uygulamaları kullanılır.
Smd (Yüzey Montaj) Direnç
Küçük ve ucuz dirençlerdir. Çok az yer gerektirdiği ve devre üstünde de delik gerektirmediği için ileri seviye devre tasarlarken kullanılır. Büyüklü küçüklü kılıf çeşitleri vardır. Smd üstündeki sayılar direnç değerini belirtir. Genellikle 3 veya 4 haneli rakam taşır. İlk haneler rakamı, son hane çarpanı, R harfi ise virgülü belirtir. Örneğin 3300 = 330 × 10° = 330Ω, 201 = 20 × 10¹ = 200Ω, 3R3 = 3.3Ω)
Potansiyometre (Ayarlı Direnç)
Potansiyometre, direnç değeri isteğe bağlı değiştirilebilen dirençlerdir. Kılıfının üstünde en yüksek değeri yazar ve sıfır ile o değer arasında bir değere ayarlanabilir.
- Resimde görüldüğü gibi içindeki hareketli kısım vidayı çevirince döner ve akım az direnç gösteren yolu tercih eder.
Ortam Koşullarına Göre Değişen Dirençler
- Termistörler (NTC-PTC)
Ortam sıcaklığına göre direnç değerleri değişir. Positive Temperature Coefficient (PTC) sıcaklık artınca, Negative Temperature Coefficient (NTC) sıcaklık azalınca dirençleri yükselen dirençlerdir.
- Foto Direnç (LDR)
LDR, Light Dependet Resistance kelimelerinin kısaltılmış halidir. Bu elemanların yapısında “kadmiyum sülfat” (CdSO4) yarı iletken madde olarak kullanılmaktadır. Işıklı ortamda direnci 10 Ω a kadar düşer. Karanlık ortamda direnci 200Mohm’a kadar çıkar. Yani LDR’nin değeri ışığa başlı olarak çok büyük bir aralıkta hızlı değişim gösterir.
anlatım için teşekkürler