Merhaba arkadaşlar, bu yazımızda sizlere lehim ve lehimlemeden bahsedeceğim.
Lehim Nedir? Lehimleme Nedir?
Lehim, kalay ve kurşun maddelerinin karışımından oluşan iletken bir alaşımdır. Lehimleme, iki veya daha fazla metalin birleştirilmesi işlemidir. Bu işlemde iki veya daha fazla metal parçanın uçları, çok yüksek sıcaklıkta eritilmiş lehim ile birbirlerine tutturulur.
Yazımızı okumadan önce videomuzu da izleyebilirsiniz:
Soğuk Lehim Nedir?
Yapılan lehimin kaliteli veya kalitesiz olduğu görünüşünden de anlaşılabilir. Lehimin kalitesinde kullanılan lehim ve lehimleme ekipmanlarının yanısıra lehimin nasıl yapıldığı önemlidir.
Yukarıdaki görselde bir direncin devre kartına lehimlendiğini görebilirsiniz. Kaliteli lehimlenen kısım parlak ve düzgün bir görünüşe sahipken, kalitesiz lehim donuk ve mat bir görünüme sahiptir, hatta lehim yapıldıktan sonra çok kısa süre içerisinde bile çatlaklar meydana gelebilmektedir.
İyi lehim yapılmayan parçalar kısa sürede birbirlerinden ayrılma riski taşırlar. Bu tip lehimlere soğuk lehim de denmektedir.
Soğuk Lehim Örneği;
Lehimlemenin kalitesi, lehim ve kullanılan ekipmanlara bağlıdır. Kaliteli lehim, parlak ve düzgün görünürken, kalitesiz lehim donuk ve mat olabilir. Kalitesiz lehim, kısa sürede çatlaklar oluşabilir ve parçaların ayrılma riskini artırabilir. Bu tür lehimleme soğuk lehim olarak adlandırılır.
Lehim Yapma Teknikleri
Havya ile lehimleme, lehimleme tekniklerinin en temelidir. Lehimlenecek bölge havya ile ısıtılır. Isıtılan bölgeye lehim tutulur ve lehim iletken bölgeyi kaplar. Lehim soğuduğunda işlem tamamlanmış olur.
Fırında lehimleme, yarı otomatik bir lehimleme yöntemidir.
Lehimlenecek bölgeler önceden belirlenir, temizlenir ve sert bir lehim ile fırına gönderilir. Fırında, lehimlenen tüm bölgeler tekrar akışkan hale gelerek lehimleme işlemi yeniden gerçekleşir.
Bu yöntem, küçük ve karışık boyutlardaki devrelerin lehimlenmesinde ve devre kartlarının seri üretiminde kullanılır.
Sıcak hava ile lehimleme, bir sıcak hava tabancası veya sıcak hava lehimleme istasyonu vasıtasıyla üfleme yöntemiyle yapılmaktadır.
Havya ile lehimlemeye çok benzer fakat bu işlemde sıcak hava kullanılır ve kullanışlı bir tekniktir. Genellikle devrelerdeki hatalı lehimlemelerde kullanılır.
Sıvı-Krem Lehim – Lehim Pastası Ne İşe Yarar?
Krem lehim, bir diğer adıyla lehim pastası, %62 oranda kalay, %36 kurşun ve %2 oranda gümüş alaşımından oluşmaktadır.
SMD devre kartlarında bulunan devre elemanlarının lehimleme işlemi için krem lehim kullanılır.
Öncelikle devre elemanlarının monte edileceği deliklere lehim pastası sürülür. Sonrasında devre elemanı elektronik karta yerleştirilir. Montaj işleminin gerçekleşmesi için elektronik kart ya işlemin yapılacağı fırına aktarılır ya da bir sıcak hava tabancası ile üzerin üflenerek lehimleme gerçekleştirilir.
Lehim pastası aynı zamanda lehimleme işleminin temiz yapılabilmesini sağlar. Standart lehim telleri ile yapılan lehimleme işlemlerinde lehimdeki yüzey gerilimini azaltarak oksitleri çözme görevi de görür. Böylelikle lehimin yapılacağı bölgeyi temizlemiş ve daha kaliteli bir lehim imkanı sunar.
Lehim Sökme
Yanlış bölgeye yapılan ve hatalı olan lehimlerde lehim sökme işlemi yapılır. Eski lehimi sökmek için iki yol izlenebilir.
Birincisi, eski lehim bir havya ile ısıtılır ve lehimlenen parçalar birbirinden ayrılır. İkinci yöntemde ise lehim pompası vasıtasıyla lehim vakumlanarak çekilir.
Lehim Pompası Nedir? Ne İşe Yarar?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi lehimi kolayca sökmek için kullanılan bir alettir. Eski lehimlerinizi vakumlayarak pompa ile çıkarabilirsiniz.
Lehim Malzemeleri
Lehimleme işlemi için kullanılan malzemeler şunlardır:
- Havya (Lehim Makinesi) : Güç kaynağına takıldıktan sonra süreyle ısınarak lehimlenecek bölgenin ısıtılmasını, lehimin eritilmesini ve lehimleme işleminin gerçekleşmesini sağlar. Havyalardaki performans, sahip oldukları elektrik gücüne göre değişkenlik gösterir. 30-40 Watt güce sahip havyalar varken, 100 Watt’lık güce sahip havyalar da vardır. Bazı havyalar, bir lehimleme istasyonuna bağlı olmadan kendi ısılarını ayarlayabilme özelliğine sahiptirler. (Isı ayarlı kalem havya)
- Lehim Teli : Lehimleme işleminde kullanılan alaşımın tel halidir. Piyasada kalın ve ince lehim telleri bulunur. Projeye göre kalın veya ince lehim teli tercihleri değişebilir. Kalın lehim tellerinin erimesi ve lehimlenmesi biraz daha süre alır. Elektronik devrelerde lehimleme için genellikle %40 oranında kalay bulunan lehim telleri tercih edilir. Sac lehimleme işlemlerinde bu oran genellikle %60 olur.
- Lehim Pastası : Lehimleme işleminin yapılacağı yüzeyin temiz olmasını ve lehimin daha kaliteli olmasını sağlar. Aynı zamanda havyanın ucundaki kirli lehim artıklarının da temizlenmesine yardımcı olur. Lehim telinin içinde hali hazırda pasta vardır. Yapılan lehimin temiz olmadığı (lehimin içindeki pastanın yetersiz olduğu) durumlarda lehim pastası kullanılır.
- Lehim Pompası : Vakumlama işlemi yaparak eski lehimin sökülmesini sağlar.
- Lehim Tabancası : Bir güç kaynağından enerji alarak yalnızca tabancadaki tetiğe basılması durumunda ucu ısınan lehimleme aracıdır.
- Lehimleme İstasyonu : Lehimleme istasyonları, lehimleme işlemini çok fonksiyonlu olarak sunmaktadır. İstasyonlarda genellikle havya veya lehim tabancası, sıcak hava tabancası, havya standı gibi malzemeler bulunur. Havyanın ısısını lehimleme istasyonları ile kontrol etmek mümkündür ve belirlenen ısı değerlerine hızla ulaşabilmektedir.
Sitemizde bulunan havya ve lehimleme istasyonlarını ve lehim ekipmanlarını inceleyebilirsiniz.
Lehim Seti, Havya Seti
Sizler için kolayca lehimlemeye başlayabilmeniz için bir havya seti oluşturduk. Sitemizde bulunan süper lehimleme setine buradan ulaşabilirsiniz.
Süper lehimleme setimizin içerisinde havya, havya standı, lehim pompası, lehim teli ve yan keski bulunmaktadır. Videoda lehimlemek için örnek olarak yer alan devreye buradan ulaşabilirsiniz.
Havya Nedir?
Havya, lehimleme işlemi için olmazsa olmazlardan biridir. Lehimleme işleminin gerçekleşmesi için çok yüksek bir ısıya ihtiyaç vardır. Yukarıda anlattığımız gibi lehim önce havya ile temas ederek ısınır ve yarı akışkan hale dönüşür. Havya üzerindeki sıcak lehim, iletken bölge ile temasa geçer ve o bölgeye yayılır. Isınmış bölgeden havyanın çekilmesi ile lehim soğur ve sabitlenir. Havya tam olarak bu işlemin gerçekleşmesi için gerekli araçtır. Havyalar genellikle 200-500 derecelerde çalışacak şekilde üretilirler. Piyasada 30-40 Watt güce sahip havyalar genellikle kullanılmaktadır.
Havya Çeşitleri
Kalem Havya Nedir? Ne İşe Yarar? (Rezistanslı Havya)
Genellikle öğrenciler, küçük işletmeler veya hobi elektroniğinde kullanılan küçük güçte yüksek dirençte çalışan havya çeşididir. Çalışması ile birlikte direnç artışı ile ısısı artmaktadır. İstasyonlu ve istasyonsuz kalem havya olmak üzere iki tipte bulunurlar. İstasyonlu havyalar ısı değerini belli bir seviyede tutmak için kullanılırlar. İstasyonsuz havyalarda ise havyanın ısısı çalıştığı andan itibaren maksimum seviyeye gelene kadar artmaktadır.
Tabanca Havya (Transformatörlü Havya)
Tabanca havyalar sektörde elektrikçilerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Çok güçlü ve yüksek akım ile çalışmaktadırlar. Yapılarında transformatör bulunmaktadır ve havyanın ucu da fek sekonder sargısının uzantısıdır. Havyada bir anahtar bulunur ve anahtar tetiklendiğinde sargı üzerinden çok yüksek akım geçerek havyayı ısıtır.
Gazlı Havya
Gazlı havyalar ortamda herhangi bir enerji kaynağı bulunmadığı takdirde tercih edilirler. Gazın yakılması yolu ile havya ucu ısıtılır ve lehimleme işlemi için gereken seviyeye gelir.
Yazımızda lehimlemeden bahsettik. Nasıl lehim yapıldığını ve nelere dikkat edildiğini görmek için hazırladığımız videoyu izlemenizi tavsiye ederiz. Görüşmek üzere, takipte kalın 🙂
Lehimleme ve lehim teli çeşitlerine ulaşmak lehim teli alırken nelere dikkat edilmelidir öğrenmek ve tavsiye ettiğimiz en iyi lehim makineleri (Havyalar)’ne göz atmak ve bilgi edinmek için içeriklerimizi ziyaret etmeyi unutmayın.
çok güzel bir anlatım olmuş emeğine sağlık devamını elektronik severler olarak yeni videolarını bekliyoruz…
Emeğinize sağlık güzel anlatımdı
Yoruma ne hacet 🙂 emeğinize sağlık, Çok güzel bir anlatım, bir de yeni başlayanlar ve kendi başına öğrenmeye çalışanlar için program çıkarsanız tam süper olacak.
Saygılarımla
gerçekten elinize sağlık bir de sizinle iletişime geçmek için ne yapabilirim
eline sağlık normalde zormuş gibi gösteriyolardı ve iyki varsınız okadar site dolaşıp parça topluyacağıma burdan güvenle alışveriş yapa biliyorum
super anlatım ağzınıza sağlık
Anatım ve teknik güzel ancak örnek olarak trafik lambası yada daha nötr bi obje olsa iyi olurdu.
Güzel faydalandim güzel anlatım 😉
Çok teşekkürler
Emeğinize sağlık. Çok faydalı bir anlatım olmuş.
abi biz baska yerden aldik havya yandi neden olur
Selam öncelikle lehim makinasını genelde 30-40watt kullanılıyor diyorsunuz,bende kaç Watt kullanmamız lazım gelir diye sorarım en kullanışlısı hangisi aydınlatırsanız memnun olurum teşekkür ederim…
Emeğinize sağlık çok güzel bir anlatım olmuş, amatör bir şekilde yapıyordum bu işi sayenizde daha da geliştirdim sağolun, teşekkürler 🙏🙏🙏👍👍👍