Merhaba arkadaşlar, temel elektronik serimizin bu yazısında sizlere MOSFET hakkında detaylı bilgi vermeye çalışacağım.
MOSFET Transistör Nedir?
Daha önce Transistör Nedir? yazımızda MOSFET’lerden kısaca bahsetmiştik. MOSFET kelimesinin açılımı Metal Oxide Semi-conductor Field Effect Transistor‘den gelmektedir ve anlamı da metal oksit yarı iletkenli alan etki transistörüdür, alan etkili transistörlerin (FET) geliştirilmiş türleridir.
Analog ve dijital devrelerde anahtarlama ve güç dengeleme amacıyla kullanılabilirler. BJT’lerde olduğu gibi MOSFET’lerde de 3 adet bacak bulunmaktadır. Bu bacaklar gate, drain ve source isimlerini alırlar.
MOSFET Çalışma Prensibi
Çalışma karakteristiklerine göre 2 tip MOSFET vardır:
- Depletion (Azalan) Tip MOSFET
- Enhance (Çoğalan) Tip MOSFET
Depletion Tip MOSFET (N Kanal):
Bu tip MOSFET’lerin yapılarında, Drain ve Source uçlarına bağlı iki N tipi bölgenin arasında kanal bulunmaktadır. Gate ucu üzerindeki gerilim 0V olduğunda bile bu kanal sayesinde Drain ve Source arasında belirli bir akım geçer. Gate’e (+) gerilim uygulandığında Drain-Source arasındaki kanal genişleyerek üzerlerinden geçen akım artar. (-) gerilim uygulandığında ise kanal daralarak geçen akım azalır.
Enhancement Tip MOSFET (N Kanal):
Depletion tip MOSFET’lerden farkları, Drain-Source arasında bir kanal bulunmamasıdır. Gate terminaline bir gerilim uygulanmadığı takdirde Drain-Source arasında bir akım akmaz. Bu tip MOSFET’lerde iki N tipi iletken ve aralarındaki yalıtkan, bir kondansatör yapısı oluşturmaktadır. Gate terminaline (+) ve (-) gerilim uygulanarak Drain-Source arasındaki akım kontrol edilir.
MOSFET Nerelerde Kullanılır?
MOSFET’ler yüksek frekanslı elektronik devrelerde, voltmetre, ohmmetre, multimetre gibi ölçme aletlerinde, yüksek giriş empedanslı amplifier (yükselteç)’de sıklıkla kullanılırlar.
Bunun haricinde güç elektroniğinde kullanılan güç MOSFET’leri bulunmaktadır. Bu MOSFET’ler güç kaynaklarında, düşük gerilimli motor kontrol devrelerinde ve DC-DC çeviricilerde kullanılırlar.
MOSFET Ne İşe Yarar?
MOSFET, en kısa tanımıyla geçidi yalıtılmış alan etkili bir transistör çeşididir. Yazının başında da belirttiğimiz gibi hem analog ve dijital fark etmeksizin elektronik devrelerde ihtiyaca bağlı olarak anahtarlama ve güç dengeleme işi yaparlar.
En sık kullanılan elektronik devreler ise dijital devrelerdir. Standart MOSFET’ler bir transistör gibi çalışırken, bunların haricindeki güç MOSFET’leri ise yüksek seviyeli güç kontrolü yapabilmeyi sağlamaktadır.
P Kanal ve N Kanal MOSFET
Hem Depletion hem de Enhancement tip MOSFET’ler, N kanal ve P kanal olmak üzere iki farklı sınıfa ayrılırlar. N kanal MOSFET’ler, Drain ve Source uçlarına bağlı iki N tipi maddeden oluşmaktadır; P kanal MOSFET’ler ise Drain ve Source’a bağlı iki P tipi maddeden oluşmaktadır.
- N kanal Depletion MOSFET’lerde akım Drain’den Source’a doğru akmaktadır.
- P kanal Depletion MOSFET’lerde ise akım Source’dan Drain’e doğru akmaktadır.
- N tipi Enhancement MOSFET’lerde Gate terminaline pozitif gerilim uygulandığında iki N tipi madde arası (-) yüklü elektronlar toplanır ve akım akmaya başlar.
- P tipi Enhancement MOSFET’lerde Gate terminaline negatif gerilim uygulandığında iki P tipi madde arası (+) yüklü elektronlar toplanır ve akım akmaya başlar.
MOSFET Sürücü Devresi
Aşağıdaki görselde bir güç MOSFET’ini sürme devresi örnek olarak verilmiştir.
MOSFET için entegreli devre kurmak yerine hazır kartlardan da faydalanabilirsiniz. Sitemizde bulunan PWM kontrollü MOSFET kartını, MOSFET sürücü kartını ve MOSFET güç sürücü kartını inceleyebilirsiniz. Ayrıca tek tuş ile yüksek güçlü ve orta güçlü yüklerin kontrolünü sağlayan MOSFET kartları da bulunmaktadır. Buton ile kontrol edilen orta güçlü MOSFET sürücü kartını, yüksek güçlü MOSFET sürücü kartını ve orta güçlü sürgü anahtar devresini sitemizden inceleyebilirsiniz.
MOSFET Fiyatları
MOSFET fiyatları, özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Kullanım alanına göre ihtiyaç duyulan özelliklere dikkat edilmelidir ki, 70 Kuruş – 35₺ arası değişen geniş bir fiyat aralığı bulunmaktadır. Sitemizde bulunan MOFSET çeşitlerini inceleyebilirsiniz.
Temel Elektronik Devre Elemanlarını Öğrenmeye Devam Et
Temel elektronik devreleri ve elemanları hayatımızın birçok noktasında varlar, bu aygıtlar sayesinde günlük işlerimiz ve yaşantımız daha kolaylaşıyor. Elektroniğin temellerine girmek isteyen herkesin bu elemanları tanıması ve mantıklarını anlaması gereklidir, önemlidir. Temel elektronik ürünleri sadece MOSFETler ile sınırlı değil. Yazımızın devamında, muhakkak bilginizin olması gerektiğini düşündüğümüz konuları sizler için sıraladık ;
LED Nedir?
LED, Light Emitting Diode (Türkçesi ışık yayan diyot) sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İsminden de anlaşılacağı üzere LED, bir diyottur. Bildiğimiz üzere diyot, akımın yalnızca bir yönden geçmesini sağlayan iki bacaklı yarı-iletken bir devre elemanıdır.
LED ne işe yarar?, nedir?, kullanım amacı nedir?, nerelerde kullanılır?, çeşitleri nelerdir? gibi detaylı bilgiler almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Diyot Ne İşe Yarar?
Diyotun anot ve katot olmak üzere iki bacağı bulunur. Diyotlar, akımı üzerlerinden yalnızca anottan katoda doğru iletirler. Su ile benzerliğinden örnek vermek gerekirse diyotlar, bir boru üzerindeki çek-valf gibi davranırlar.
Diyot ne işe yarar?, nedir?, kullanım amacı nedir?, nerelerde kullanılır?, çeşitleri nelerdir? gibi detaylı bilgiler almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin Farkı Nedir?
Elektrik mühendisliğinin elektronik mühendisliğinden en temel farkı; elektrik mühendisliğinin elektriğin üretim ve dağıtımı gibi kısımları ile ilgilenirken elektronik mühendisliğinin daha çok elektriğin kontrolü ve kullanımı ile ilgilenmesidir.
Elektronik nedir?, kullanım amacı nedir?, nerelerde kullanılır?, çeşitleri nelerdir? gibi detaylı bilgiler almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Ohm Yasası Nedir?
Elektrik akımını aktarmak için iletken kablolar kullanıyoruz. Yine su örneğinden gidecek olursak, kabloları su taşıyan borular olarak hayal edebiliriz. Bu boruların çapı daraldıkça akacak olan suyun daha zorlanacağını tahmin edebiliriz. Elektriksel anlamda direnç aynı bu etkiyi göstermektedir. Elektrik akımına karşı oluşan etkiye direnç denir. Birimi Ohm’dur. Sembolü Ω (büyük omega)’dır. Denklemlerde R harfi ile ifade edilir.
Elektrik nedir?, prensipleri nedir?, nerelerde kullanılır?, kavramları nelerdir ? gibi detaylı bilgiler almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Transistör Çeşitleri Nelerdir?
Hobi elektroniğinde en çok karşılaşacağımız transistör tipleri bipolar junction transistor (BJT) ve metal-oxide semiconductor field effect transistor (MOSFET) dür. Yukarıda transistörün çalışma prensibini anlatırken kullandığımız örnekteki transistör, NPN tipinde bir BJT’dir.
Transistör ne işe yarar?, nedir?, kullanım amacı nedir?, nerelerde kullanılır?, çeşitleri nelerdir? gibi detaylı bilgiler almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Mosfet Transistörler çok güzel anlatılmış emeklerinize sağlık.
Maalesef çevremizde elektronik tamir işleri ile uğraşan arkadaşlar bu konuyu yeterince kavrayamadıklarından dolayı sıkıntı çekmektedirler. Yapılan tamir işlerinde sürekli teknik desteğe ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu tür bilgilere ve mutlaka eğitime ihtiyaç vardır.
Yukarıda link verdiğiniz hazır mosfetlerle arduino ile 12 volt dc motora hız kontrolü yapılabilirmi? Teşekkür ederim.
merhaba universite sınavında 50v 10A lik bir mosfet ile 30v 25A lik motorun nasıl kontrol edileceği soruldu bana göre 10A lik mofest 25A lik akıma dayanmayacak gibi o yüzden yapamadım sizce nasıl çözülür teşekkür ederim.
paralel bağlamayı denesen ? kabul ederler mi?
merhaba 50v 10A lik mofset ile 30v 25A lik motor nasıl kontrol edilir.
teşekkür ederim
Merhaba bir deney simülasyonu için BUZ 72A MOSFET kullanmam lazım fakat kütüphanede yok benzer özellikte neyi kullanabilirim?
KILIÇ için cevap 3 tane kullanırsın ve akımları(source leri birleştirirsin) toplarsın.
Elelektronlar nasıl + yüklü olabiliyor onu anlamadım açıklayabilirseniz sevinirim ?